Kırık Mızrap Üzerine Deneme

tarafından **RıZa BeRKaN** 23.02.10 10:19

"Bir meşaledir devredilir elden ele" 1
"Kırık Mızrap", M. Fethullah Gülen Hocaefendi'nin şiir kitabı. Ülkemizde
ve dünyada saygın bir yeri olan M. Fethullah Gülen'in şiirlerini daha
ziyade bir deneme üslubuyla değerlendirmeyi arzu ettim. Kitabı daha ilk
yayınlandığı sırada okudum. Sonraki okumalarımda ise, dikkatimi, son
klasiğimiz olan Yahya Kemal'in "Kendi Gök Kubbemiz" ile olan yakınlığı
üzerinde yoğunlaştırdım. Her iki şair arasındaki benzerlik daha ziyade
üslup ve ifade tarzında karşımıza çıkmaktadır. Ancak tahlillerde de
görüleceği gibi, Yahya Kemal'in zaman zaman plastik bir estetik ürünü
olan şiiri, M. Fethullah Gülen'de daha reel bir tablo görünümü
kazanmaktadır. Kırık Mızrap'ta bilhassa kafiye ve mısralardaki armoniye
sızmış olan Yahya Kemal üslubu, iki şairin de benzer bir ruh haletiyle
göz kamaştıran bir maziye bakmalarından kaynaklanan bir ideal
yakınlığını da yansıtmaktadır. Ancak M. Fethullah Gülen'in şiirlerinde,
Yahya Kemal'den farklı olarak mazi ile beraber hal ve ati de yer
almaktadır.

Kırık Mızrap ismi, bir yönüyle Tevfik Fikret' in "Rübab-ı Şikeste" adlı
şiir kitabını da hatırlatmaktadır. Ancak sanırız, buradaki "kırık" lık,
parçalanmış, kırılmış değil, şairin her zamanki mütevazı tavrına uygun
olarak söylediği "kırık, dökük" ifadesini içermektedir.
Kırık Mızrap'in gözlerini atiye çeviren bir mütefekkirin kaleminden
çıktığı daha ilk şiirden anlaşılmaktadır. "Işık Ordusu" adını taşıyan
şiir, geleceğin dünyasını kuracak yeni nesillere duyulan güveni ifade
eder:

"Işık ordusu, aydın nasiyelerinde nur,
Sinelerinde derin ve sımsıcak mutluluk,
Götürürler her tarafa kucak kucak huzur,
Gözlerinin içinde buğulanır sonsuzluk..
Işık ordusu, aydın nasiyelerinde nur."

Bu şiirde Yahya Kemal'in "Rindlerin Ölümü" şiiriyle örtüşen bir üslup
çıkıyor karşımıza:

"İrem ülkesine benzeyen bahçelerinde,
Somaki musluklarından hep kevserler akar.

Hiç hazan bilmeyen yemyeşil çevrelerinde.
Hergün bir bahar olur, hergün çiçekler açar
İrem ülkesine benzeyen bahçelerinde."2

Buradaki bazı kelimelerin Yahya Kemal'in şiirindeki karşılıkları, her
iki şairin duygu ve düşünce dünyasındaki özgünlüğü de göstermektedir:

"Hafız in kabri olan bahçede bir gül varmış.
Yeniden her gün açarmış kanayan rengiyle
Ve serin serviler altında kalan kabrinde
Her seher bir gül açar; her gece bir bülbül öter."

M. Fethullah Gülen'in, bir Yahya Kemal uzmanı tavrıyla şairin şiirlerini
defalarca okuduğu bilinmektedir. Çeşitli sohbetlerinde çevresine Kendi
Gök Kubbemiz' i tavsiye etmesi, Yahya Kemal estetiğine duyduğu alaka ve
bu ifade tavrını benimsediğini göstermektedir.

Kırık Mızrap'ı okumaya devam ediyoruz. "Şevk Ufku" şiirindeki:
"Zevk, şevk, neş'e dünyamızda her şey gülkırmızı
Öyle mestleriz ki, bilmeyiz baharı, yazı..." (s.6)

ifadeleri, Yahya Kemal'in "Endülüs' te Raks" şiiriyle aynı ritmi
taşımaktadır. Şevk Ufku şiirinde geçen: "zevk, şevk, neş'e, gül,
kırmızı, diller, gönül, nara atmak, gül renkli, gümüş tenli, renk..."
gibi kelime ve ifadeler, "Endülüs'te Raks" (s.157) şiirinin kelime
dünyasıyla benzerlik taşımaktadır. Ancak Yahya Kemal'in bazı şiirlerinde
temel hususiyet olarak karşımıza çıkan "hedonist" (zevkçi) felsefe.
Kırık Mızrap şairinde yerini "inancın sihirli şarkısına" bırakır. M.
Fethullah Gülen, estetik çizgide kesiştiği Yahya Kemal'den "kelimelere
yüklediği yeni ve düşünce ağırlıklı manalar" yönüyle de ayrılmaktadır.
Nitekim, Kırık Mızrap'taki "Genç Adam" (s.7) şiiri, Kendi Gök
Kubbemiz'de yer alan "Düşünce" (s.87) şiiriyle aynı ruh haletini
yansıttığı halde, muhteva yönüyle farklıdır. Yahya Kemal, "son beş on
yılı" nasıl geçireceğini düşünen, "sırrı çözülen bir cihanın" ve hülyası
kalmamış bir hayatın" anlamsızlığını bir "umutsuzluk" ifadesi
içerisinde yansıtır. Oysa M. Fethullah Gülen'in "Genç Adam" şiiri,
başlığından itibaren bir Necip Fazıl diriliği ve bir Mehmed Akif
heyecanı taşımaktadır:

"Genç adam! Düşün bir yığın dert ki, asırlık..
Sarmış cemiyeti onulmaz pek çok hastalık.
Milletin her yanı ayrı bir illetle ma'lul;
Beyinler sarsık, kalbler baygın, devası meçhul.."

Yahya Kemal, "Deniz Türküsü" nde (s.96) meçhul bir yelkenliye
seslenmektedir:

"Dolu rüzgarla çıkıp ufka giden yelkenli!
Gidişin seçtiğin akşam saatinden belli."

M. Fethullah Gülen, "Şanlı Süvari" (s.11) şiirinde "yelkenli" yerine,
şanlı süvari imajını yerleştirerek vak'ayı daha somut bir halde
ifadeleştirir:

"Dopdolu şevklerle çıkıp yollara düşeli,
Aştın maniaları küheylan gibi bir bir...
Encama ereceğin heyecanından belli;
Şahlan ki, şanlı süvarim zaman sana esir!"

Kırık Mızrap'ta "Işığa Gönül Verenler" (s.13) şiiri, "Mehlika Sultan
şairine ithaf edilmiştir. Yahya Kemal'in biraz estetik, biraz da sosyal
ve siyasi kaygılardan dolayı ifade etmekten kaçındığı sanatın diyalektik
boyutu, "Işığa Gönül Verenler" şiirinde bir kez daha karşımıza
çıkmaktadır:

Yahya Kemal'in meçhul yedi genci -bazı eleştirmenlere göre İttihat ve
Terakki'nin ileri gelenleri- Kırık Mızrap'ta adı konmuş ve müşahhas hale
gelmiş bir "yiğit" olarak ifade edilmektedir. "Işığa gönül vermiş bu
yiğitler, bir gece sonsuza yelken açarak geçtikleri her yere nur
saçmışlardır." Bu yiğitlerin de rüyalarında bir "peri" vardır. Bunlar da
"büyülenmiş" ve "çöle düşmüş" tür. Ancak Yahya Kemal' in "yedi genci"
bir "hayal alemine" dalarak "seneler sonra dönmedikleri" halde, "Işığa
Gönül Verenler" şiirindeki "yiğitler", "dünyanın ötesine varan" ve her
biri bir "milli ruh bestesi" olarak hatıralarda yaşayan gerçek
kimlikleriyle karşımıza çıkarlar.
M. Fethullah Gülen'in "Kendi Gök Kubbemiz' in estetik dokusu içerisinde
ve Yahya Kemal'in ahenk ve armonisine yeni bir mana kazandırıp ortaya
koyduğu bazı şiirleri şunlardır:

Kırık Mızrap
Kendi Gökkubbemiz
Akyol (s.15)
O Taraf (s.110)
İdeal Ruhlar (s.20)
Bir Dosta Mısralar (s.112)
Dertli Sineler (s.23)
Sessiz Gemi (s.89)
Ebediyete Uyananlar
(Bilhassa son kısımlar, s.26)
Viran bağ (s.145)
Canlı İradeler (s.36)
Rindlerin Hayatı (s.96)
Bu Yiğitler (s.4O)
Mohaç Türküsü (s.24)
Işıkla Çarpan Sineler (s.42)
Bir Dosta Mısralar (s.112)
Öteler (s.48)
Duyuş ve Düşünüş (s.108)
Uhrevi Esintiler (s.5O)
Yol Düşüncesi (s.83)
Hülyalardaki Gerçek (s.58)
Özleyen (s.151) Ey Nebi-2
Vuslat (s.126) Vuslat (s.127)

KALK YİĞİDİM
Kalk ey yiğit uykudan!
Kalk ki bağrımda nalan.
Sensiz geçen günlerde,
Dolaştım ben dünlerde
Hep mahzun ve kederli,
Sen bizi terk edeli.
Yiğidim görün artık!
Görün ki, çok bunaldık.
Canlarımız gırtlakta,
Son kelime dudakta:
Gülümse milletine!
Susadık himmetine...
Kalmadı hiç gücümüz;
Bizler bir sürü öksüz
Hep itilip kakıldık;
Eşya gibi satıldık:
Hicran üstüne hicran,
Dahasına yok derman...
Her gece hayaldesin,
Sözlerde.. gönüldesin.
Bir ömür boyu böyle..
Bir defa da sen söyle!
Azıcık acı bize!
Yıkılıp geldik dize...

Bu örneklere bakıp şairin Yahya Kemal'i taklit ettiği veya bir bakıma
onun şiirlerine nazire yazdığı da sanılmamalıdır. Bizim tespitlerimize
göre Kırık Mızrap şairi, Yahya Kemal üslubunu adeta içine sindirmiş ve
çoğu yerde bu üslubu kendi şahsi üslubu gibi rahat kullanmıştır. Şairin,
tabii bir söyleyişle kaleme aldığı bazı şiirlerinde bu orijinal üslup
benzerliğini rahatlıkla görebiliyoruz:

"Bülbül hep kuytu bahçelerde öter,
Çiçeklerin raksettiği demlerde..."
(Bülbülün İştiyakı, s. 135) *

"Esip sarınca ruhları dört bir yandan hazan
Yalnızlık ayrı bir dert, ülfet ayrı bir çile.."
(Öteler İştiyakı, s. 136) *

"Ufku tıpkı ormansız dağlar gibi simsiyah,
Simsiyahtır bütün mor tepeler, şuh adalar"
(Izdırap İnsanı, s. 141) *

"Yüzerken millet derin uykularda.
Kaybolup gitti değerler ard arda..."
(Hicran ve Ümit, s. 143) *

"Şevkle şahlanmış ruhların gezdiği yerlerde,
Gördümdü yıldızlar arası taht kuranları."
(Hayallerimdeki Manalar, s. 174) *

"Gittiğin yollarda yıllarca bekleyip durdum,
Bir muştu ümidiyle herkese seni sordum."
(Mazi, s. 188)

Kırık Mızrap şairinin ilham kaynakları arasında düşünce planında Mehmed
Akif, sosyal tenkid alanında Necip Fazıl ve lirik ifadede Yunus Emre'yi
sayabiliriz. Şair, Yahya Kemal'den form ve üslup bakımından etkilenmiş
olsa bile, ruh ve mana olarak Akif, Necip Fazıl ve Yunus Emre'ye daha
yakındır. Kırık Mızrap'taki:

"Arkadaşlar, arkadaşlar
Şevk mezhebi yoldur bize!"

(Şevk Yolu, s.38; Yunus Emre Divanı, Akçağ Yay. s.226) *
"Bulanlar Hakk'ı buldu, buldular can içinde,
Kalanlar yolda kaldı, kaldılar zan içinde."
(O'nun Yolunda, s. 45; Yunus Divanı, s. 209)

ifadeleri, esasen baştan sona "mistik" yorumlara çok açık olan Kırık
Mızrap'taki Yunus Emre geleneğini yansıtan örneklerdendir. Şairin, "Sen"
(s.73), "Dünya" (s.109), Hiç (s.111), Sultanım (s.249) şiirleriyle
kitabın sonundaki ilk dönem şiirleri de, Yunusça söyleyişe sahip
şiirlerdir.

O'nun "Millet Ruhu" (s.24) şiiri, Necip Fazıl'ın "Zeybek" ine yazılmış
bir nazire niteliğindedir. "Izdırap" (s.46) şiirindeki "Izdırap, gong,
tın tın, hülya, dost, ruh, hafakan, buud, azap, doğum sancısı, ...vb."
kelime kadrosu, Necip Fazıl'ın üslubunu hissettirir. Kırık Mızrap'taki
"Yakin Gelinceye Dek" (s.54), Sıkılsın (s.157), Gelir (s.198), Manzara
(s.203), Sokaklar (s.208), Işık İnsan (s.219) adlı şiirler, bir bakıma
Necip Fazıl ile aynı sosyal çalkantılı yılları yaşamış olan şairin
sosyal muhtevayı ön plana çıkardığı şiirlerindendir.

Kırık Mızrap şiiri ile sözünü ettiğimiz şairler arasında yakalamaya
çalıştığımız benzerliğin bir sebebi de, şairimizin diğerlerinde gördüğü
ümitsizlik, bedbinlik gibi bazı duyguları tashihle, ortaya gerçek inanan
ve inancını aksiyona taşıyan bir insan portresi koymak hedefi de
olabilir. Dolayısıyla bu benzetme bir taklit veya etkilenmeden değil,
bir maksattan kaynaklanmaktadır denebilir.
Klasik formları çok ustaca kullanan M. Fethullah Gülen Büyük Çilekeş
(s.3O), Ayyüzlü (s.71), Gözlerimde Kan (s.138), Şafak Garipliği (s.158)
gibi şiirlerini "Müstezad"; İnleyen Bir Neyim (s.162) şiirini "Gazel";
"Ateşten Sineler" (s.5), "Mahzun Dağ" (s.167) şiirlerini de "Mesnevi"
nazım şekilleriyle yazmıştır.
Kırık Mızrap'ta klasik şiir türlerinden "Münacat" (s.76) ile yazılmış
şiirler de yer almaktadır.

Mütefekkir şairin, Türk edebiyatının zirvelerini üslupta aynileşecek
derecede yakından tanıdığı, Kırık Mızrap'taki şiirlerden de
anlaşılmaktadır. O'nun "şanlı bir mazi ile parlak bir istikbal arasında
köprü" olan düşünce ufku, sanat cephesinde Balkanlar'ı "pilav yiyip
Mesnevi okuyarak" fetheden bir ruh ve mana derinliğiyle karşımıza
çıkmaktadır.

Kaynaklar:
1)Yahya Kemal, Kendi Gök Kubbemiz, İst. Fetih
Cem. Yay., 6. bs., İst., 1983, s. 93.
2)M. Fethullah Gülen, Kırık Mızrap, Feza Yay., s.3
Ali OSMANOĞLU

tarafından EyLüL 01.04.10 18:05

Esip sarınca ruhları dört bir yandan hazan
Yalnızlık ayrı bir dert, ülfet ayrı bir çile.."
(Öteler İştiyakı, s. 136) *

Allah razı olsun abi ellerine emeğine sağlık

SeLaM ve Du@ iLe

tarafından Kardelen K... 02.04.10 17:33

Sagolasın kardeşim

Kırık Mızrap Üzerine Deneme

Kırık Mızrap Üzerine Deneme

Geri: Kırık Mızrap Üzerine Deneme

Geri: Kırık Mızrap Üzerine Deneme

Ptsi	Salı	Çarş.	Perş.	Cuma	C.tesi	Paz
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30