VEKÎL

Bir işi birine havale etmek, teslim etmek ve güvenmek anlamındaki "v-k-l" kökünden türeyen vekîl; avukat, temsilci, koruyucu, denetleyici, bekçi, birinin işini üzerine alan demektir.

Allah'ın sıfatı olarak vekîl, koruyucu (hafîz), güvenilen (emîn) yardım eden (muîn), görüp gözeten (şehîd, rakîp) yaratıklarının rızkına kefil olan, işler kendisine havâle edilen (müvekkel), her şeyin mâliki ve yöneticisi olan demektir. Vekîl kelimesi Kur'ân'da 24 defa geçmiş Allah ve insanın sıfatı olarak kullanılmıştır. İnsan hakkında kullanılan vekîl; bekçi koruyucu, avukat (Şûra, 42/6) anlamındadır: "Allah her şeyin yaratıcısıdır. O her şeye vekîldir." (Zümer, 39/62), "...Ondan başka ilah yoktur. O her şeyin yaratıcısıdır. Öyle ise O'na ibadet edin ve O herşeye vekildir." (En'âm, 6/102).

Allah'ın her şeyin vekîli olması hasebiyle insanların O'nu vekil edinmeleri istenmiştir: "...Allah'a güven, vekil olarak Allah yeter." (Nisâ, 4/81); "Göklerde ve yerde olanların hepsi Allah'ındır. Vekil olarak Allah yeter." (Nisâ, 4/132); "O doğunun ve batının Rabbidir. O'ndan başka ilah yoktur. Öyle ise sadece O'nu vekil tut." (Müzzemmil, 73/9).

Allah'ın her şeyin vekili olması; her şeyin mâliki, sahibi, yöneticisi, koruyucusu, rızık vericisi, görüp gözeteni; O'nu vekil edinmek ise; yardım etmesi, koruması, zararları defetmesi, emeğin karşılığını vermesi, zulmetmemesi, insanlara şahit olması vb. her konuda O'na güvenmektir. "Vekil" kelimesi Allah'ın her şeye şâhit olması, bilmesi, görmesi anlamında da kulanılmıştır. Meselâ, "...Söylediğimize Allah vekildir." (Yûsuf, 12/66) âyetin de bu anlamdadır.

"...Allah bize yeter, O ne güzel vekildir." (Âl-i İmrân, 3/173), "Eğer müminler iseniz sadece Allah'a güvenin." (Mâide 5/23), "?Kim Allah'a güvenirse O, ona yeter?" (Talâk, 65/3), "...Allah kendine güvenenleri sever." (Âl-i İmrân, 3/159) âyetleri; mütevekkil insan ile vekil Allah arasındaki ilişkinin boyutunu ifade etmektedir.

Bir fıkıh terimi olarak vekîl ise, sözlük anlamına uygun olarak, kanûnî temsilci, birisi adına iş yürüten kişi demektir. (bk. Vekâlet) (İ.K.)