ŞEYTAN

Şeytan kelimesi "şatn" kökünden ele alındığı zaman, uzak olmak, muhalefet etmek, toprağa girmek ve ipe bağlamak gibi anlamlara gelmektedir. "Şayt" kelimesinden türetilmiş bir cins isim kabul edildiğinde ise, yanmak ve helak olmak demektir. İbranice kökenli olduğu kabul edildiğinde habis, İslâm öncesi Arap telakkisinde ise, insanüstü varlık anlamına gelmektedir. İblisin kuvvetine, faaliyetine verilen bir ad olarak bazan iblis yerine de kullanılır. Kur'ân'da şeytan tekil olarak 70, çoğulu "şeyatin" olarak 18 olmak üzere toplam 88 yerde geçmektedir. Kur'ân'daki diğer adı olan iblis ise 11 yerde zikredilmektedir.

Allah insan neslinin ilki Hz. Adem'i yaratınca meleklere, ona secde etmelerini emretti. İblis (şeytan)hariç hepsi secde ettiler. Böylece ilk isyan, kibir, ayrılık ve düşmanlık başladı (A'râf, 7/11-22). Artık şeytan insan nesline karşı olan bu tavrını, düşmanlık (Fâtır, 35/5), saptırmak (Kasas, 28/15), vesvese vermek (Nâs, 114/1-4), aldatmak (Lokmân, 31/33), nankörlük etmek (İsrâ, 17/27), isyan etmek (Meryem, 19/44), şüpheye düşürmek (Sebe', 34/20), kötü işleri güzel göstermek (Ankebût, 29/38), içki, kumar ve fuhuş gibi eylemleri sevdirmekle sürekli hale getirmiştir (Mâide, 5/91-92). Onun gücü daha çok kendisine dost olanlarla Allah'a şirk koşanlara yetmektedir (Nahl, 16/100). Kulluk vecibelerini yerine getirenlerle Allah'a sığınanlara zarar veremez (Nahl, 16/99). Yarın kıyamet gününde gerçek ortaya çıktığında şeytan aczini ve iflasını itiraf ederek gerçekleri ortaya koyacak (İbrahim, 14/22), ancak bu gecikmiş bir itiraf ve beyan olduğundan kimseye faydası olmayacaktır. (F.K.)