GARÎB HADİS

Garîb sözlükte "yabancı, tek başına kalmış kimse" anlamına gelir. Hadis çeşitlerinden garîb hadis, herhangi bir tabakada, bir râvînin yalnız başına rivâyet ettiği ve başka râvîler tarafından rivâyet edilmeyen hadise verilen isimdir. Gariblik, hadisin metin ya da isnadındaki ziyâdelikte de olabilir. Hadisi garib olarak rivâyet etmeye ya da garîb hadisleri nakletmeye iğrab, hadisin garîb olmasına da garabet denir.

Hadis ilimlerinde garîb hadis, fert hadisle aynı anlama kullanılmıştır. Bazı hadisçiler "ferd" kavramını "ferd-i mutlak" ile; "garib" kavramını da "ferd-i nisbi" ile eş anlamlı kabul etmişlerdir.

Garabet, Sahabe'den tek bir tabiînin rivâyet etmesi gibi, isnadın başı olan Sahabe tarafında meydana geliyorsa, bu tür hadise garîb-i mutlak ya da ferd-i mutlak denir.

Garabet, isnadın başlarında değil de ortasında meydana gelmiş ise bu tür hadise garîb-i nisbî ya da ferd-i nisbî denir.

Hadislerde garîblik, metinde, isnadda veya her ikisinde görülebileceği gibi, bunların bir kısmında ya da bunlara ait ziyadelikte de görülebilir.

Garip hadis, şaz hadisten farklıdır. Şaz hadiste garabetle birlikte muhalefet şartı da aranır. Bundan dolayı şaz hadis zayıf ve merduttur. Garîb hadis ise isnadın durumuna göre sahih, hasen ya da zayıf olabilir. Sahih veya hasen olan garîb hadis, akâid dışındaki dinî konulara delil teşkil eder, hükmü bağlayıcıdır. Bu itibarla hadislerdeki gariplik, hadisin sıhhatini yok edici bir özellik değildir. (A.G.)