VİCDAN

Sözlükte "bulma, bir şeyi bir halde görme, duygu ve kalb ile hissetme" gibi manalara gelen vicdan, terim olarak, insanın kalbine doğan gizli bir his olup iyilik işlemekten hoşlanan, kötülük etmekten huzursuz olan, iyiyi kötüden ayıran ve seçici bir yapıya sahip olan duygudur. Yüce Allah insanın yaratılışına, iyi ile kötüyü, güzel ile çirkini ve yararlı ile zararlıyı birbirinden ayıracak bir meleke vermiştir (Şems, 91/8). İşte insandaki bu seçici ve ayırt etme melekesine vicdan denir. İnsanın fiilleri ve davranışlarının olumlu ya da olumsuz olmasında rolü vardır. Vicdan kişinin içe ve dışa dönük işlerinde bir "oto kontrol" görevini yapar. Bununla birlikte İslâm bilginlerine göre vicdan yalnız başına bir delil olamayacağı gibi, hakkı bulmada da yeterli değildir. Çünkü herkesin vicdanı kendi anlayışına ve iradesine bağlı olduğundan, çıkacak sonuç ve değerlendirmeler de farklı olacaktır. Dolayısıyla hüküm ve sonuç bakımından bağlayıcı olamaz. (F.K.)