TEADDÜD-İ ZEVCÂT

Çoğalmak anlamına gelen teaddüd ile eşler anlamına gelen zevcât kelimelerinden oluşan teaddüd-i zevcât, bir fıkıh terimi olarak, birden fazla hanımı nikâh altında bulundurma, çok eşlilik, poligami manasına gelmektedir.

İslâm'dan önce Arap Yarımadasında sınırsız olarak çok kadınla evlilik kabul edilmekteydi. İslâm'ın indiği dönemlerden çok önceleri mevcut ve yaygın olan bu olgu hakkında, Hicretten bir müddet sonra nazil olan Nisâ sûresinde bazı düzenlemeler getirilmiştir. Bu sûrenin 3. âyetinde Yüce Allah; "Eğer yetimlerin haklarına riâyet edememekten korkarsanız size helâl olan kadınlardan ikişer, üçer, dörder alın. Haksızlık yapmaktan korkarsanız bir tane alın; yahut da sahip olduğunuz (cariyeler) ile yetinin. Bu, adaletten ayrılmamanız için en uygun olanıdır." buyurmaktadır. Bu âyetle daha önce sınırsız olan çok evlilik, adalet şartına bağlı olarak dört sayısıyla sınırlandırılmış; ayrıca tek evlilik teşvik edilmiştir.

Diğer yönden, evlenen taraflar nikâh esnasında tek evliliği şart koşabilecekleri gibi idareciler de sınırlandırma getirebilirler. Zira İslâm hukukunda, caiz ve mubah kapsamına giren hükümlerde idarecilerin belli gerekçelerle sınırlandırma yapabileceği kabul edilmektedir. Hz. Peygamberin, kızı Fatıma'yı Hz. Ali'ye nikâhlarken üzerine evlenmemesini şart koşması ve Hz. Ömer'in ehl-i kitapla evlenmeyi yasaklaması bu konuda açık bir örnektir. Öte yandan evlilik kişiyi, haramdan koruması ve nesli muhafaza etmesi bakımından ibadet manası olmakla birlikte, hukukî sonuçlar doğuran bir akittir. Bu nedenle, çok evliliğin meşru sayılmadığı hukuk düzenlerinde, çocuklarının nesebi, miras gibi konularda haksızlıklar söz konusu olduğundan ikinci evlilik uygun değildir. (İ.P.)