TAYYİB

Bir şey lezzetli olmak, güzel, temiz ve helâl olmak, yer bereketli ve bolluk olmak anlamındaki "t-y-b" kökünden türeyen tayyib, hoş, güzel, iyi, lezzetli, faziletli, helâl, hayrı çok, nefsin ve duyu organlarının lezzet aldığı şey demektir. Çoğulu; tayyibûn, tayyibîn, dişil şekli tayyibe çoğulu tayyibât'tır. Habîs'in zıddıdır.

Tayyib, Tirmizî'nin rivâyet ettiği bir hadiste Allah'ın sıfatı olarak kullanılmıştır: "Allah, iyidir, güzeldir, iyiliği, güzelliği sever..." (Tirmizî, Edeb, 41).

Allah'ın tayyib olması, isim, fiil ve sıfatları itibariyledir. Allah'ın her sözü, fiil, iş ve davranışı iyidir, güzeldir, faydalıdır.

Tayyib kelimesi Kur'ân'da tekil ve çoğul şekliyle 46 defa geçmiştir: Kur'ân'da tamamen olumlu anlamda kullanılan bu kavram ile malların (Nisâ, 4/2), yenilecek, içilecek, infâk edilecek şeylerin (Bakara, 2/168, 267) ve rızkın (Mâide, 5/88), iyi, temiz ve helâl olanı, sözlerin doğru, güzel ve hak olanı (Hac, 22/24), lâilahe illallah (Allah'tan başka ilâh yoktur) sözü (Fâtır, 35/10; İbrâhim, 14/24), toprağın münbit, verimli (A'râf, 7/58) ve temiz olanı (Nisâ, 4/43) neslin mümin, itaâtkâr ve faydalı olanı (Âl-i İmrân, 3/38) evlerin geniş, kullanışlı ve güzel olanı (Tevbe, 9/72), rüzgarın faydalı ve zararsız olanı (Yûnus, 10/22), ağacın meyveli ve güzel olanı (İbrâhim, 14/24), hayatın nimetli, zararsız ve hoş olanı, cennet (Nahl, 16/97), insanların; îmân edip sâlih ameller işleyenleri, güzel ahlâklı, doğru sözlü, itaâtkâr olanları, helâl-harama riâyet edenleri, şirk, küfür, nifâk, fısk, isyan ve kötü amellerden kendini arındıranları (Nahl, 16/32; Nûr, 24/26), amellerin iyi, sâlih ve güzel olanları (Nisâ, 4/2) kastedilmiştir.

Yenilecek, içilecek ve kullanılacak şeylerin tayyib olanları helâl kılınmış (A'râf, 7/157), bunların haram kılınmaması istenmiş (Mâide, 5/87), özellikle temiz ve helâl olan şeylerden yenilmesi emredilmiştir (Bakara, 2/172). (İ.K.)