TAKİYYE

Vikaye kelimesinden gelen takiyye sözlükte; korunmak ve sakınmak demektir. Istılahta ise; kendisine zor kullanılan kimsenin canını, malını ve koruması gerekli varlığını mutlak bir tehlikeden kurtarmak için gerçekte benimsediği görüş ve kanaatin aksini izhar etmesi, karşı tarafla aynı fikirde imiş gibi görünmesidir. Mezhepler tarihi kavramı olarak da takiyye, yine açık ve muhtemel tehlikelerden korunmak maksadıyla insanın saklanması ve gizlenmesi manasındadır.

Bütün mezhepler, ciddi bir can korkusu ile karşılaşıldığında, inancın gizlenebileceği kanaatine varmışlardır. Çoğu kaynaklarda; Ammar bin Yasir'in müşriklerin eza ve cefasına karşı hayatını kurtarmak için takiyye yaptığını ve bu hususu Rasûlüllah'a arzetmesi üzerine yaptığı işi Rasûlüllah'ın tasvip ettiği örnek gösterilmektedir. Ancak hayatî tehlike arzetmeyen, sadece maddî menfaatinden dolayı İslâmî hakikatlerin gizlenmesi caiz değildir. Fakat Şiî fırkalarda takiyye ifrat derecesinde tatbik edildiğinden, vacip olarak kabul edilmiştir. Şiî düşüncesine göre, îmânı tehlikeden korumak için değişik kanaat izhar edilebilir. Böylece takiyye, zorunlu ve geçerli bir sebep olmaksızın, nassların ve dinî metinlerin tevili için de bir vesile yapılmıştır. (F.K.)