ŞÂKİR-ŞEKÛR

Nimet vereni bilip onu düşünmek ve övmek, teşekkür etmek; işin, amelin, çalışmanın karşılığını vermek, dolu olmak, cömert olmak anlamındaki "ş-k-r" kökünden türeyen şâkir, nimet verene, iyilik yapana teşekkür eden; çalışanı ödüllendiren demektir. Şekûr, "şâkir" kelimesinin mübalağa ve süreklilik ifade eden şeklidir.

Allah'ın ismi-sıfatı olarak şekûr, kullarına yaptıkları ibâdetlerinin karşılığı olarak çok mükâfat ve nimet veren, az veya çok her itaati ödüllendiren, bol, çok ve devamlı nimet ihsan eden demektir.

Şâkir ve şekûr kelimeleri Kur'ân'da hem Allah'ı hem de insanları nitelemek için kullanılmıştır.

Verdiği sayısız nimetlere karşı Allah'ı öven, O'na îmân edip itâat eden ve sâlih ameller işleyen insanın vasfı olarak "şâkir" kelimesi 12 âyette (İnsan, 76/3; Nahl, 16/121); "şekûr" kelimesi ise beş âyette geçmiştir (İbrahim, 14/5).

Allah'ın sıfatı olarak "şâkir" vasfı, iki âyette geçmiştir: "Kim bir hayır işlerse bilsin ki gerçekten Allah, şâkirdir, alîmdir." (Bakara, 2/158), "Siz şükreder ve îmân ederseniz Allah size niçin azap etsin? Allah şâkirdir, alîmdir." (Nisâ, 4/147).

Âyetlerden anlaşılacağı üzere Allah'ın şâkir vasfı îman eden, hayır işleyen, şükreden kullarına yöneliktir. Şâkir vasfının "alîm" vasfı ile birlikte geçmesi; Allah'ın yapılan her ameli bildiğini, onu zayi etmeyeceğini ve karşılığını vereceğini ifade eder.

Şekûr lafzı ise 4 âyette geçmiştir. Fâtır sûresinin 29-30. âyetlerinde Allah'ın kitabını okuyan, namazını kılan, gizli ve âşikâr infakta bulunan kimseye Allah'ın ücretlerini eksiksiz vereceği ve lütfundan onlara fazlasını ihsan edeceği bildirildikten sonra; "Çünkü o ğafurdur, şekûrdur"; ahirette cennete girenler "Bizden tasayı gideren Allah'a hamdolsun. Doğrusu gerçekten Rabbimiz ğafurdur, şekûrdur." (Fâtır, 35/34); "Kim bir iyilik güzel amel (hasene) işlerse, onun iyiliğini artırırız. Gerçekten Allah ğafurdur, şekûrdur" (Şûra, 42/23) ve "Eğer Allah rızası için güzel borç verirseniz, Allah onu sizin için kat kat yapar ve sizi bağışlar, Allah şekûrdur, halîmdir." (Teğâbun, 64/17) âyetleri şekûr vasfının anlamını açıkça ortaya koymaktadır. Allah; güzel ameller işleyen, hayır ve iyilik yapan müminleri bağışlar, onlara lütfundan bolca mukâfat verir. Amellerini karşılıksız bırakmaz. Bu, Allah'ın şekûr olmasının sonucudur. (İ.K.)