RECÂ

Sözlükte "ummak, ümit etmek, arzu etmek, iyi bir beklenti içinde olmak" anlamına gelen recâ, din ıstılahında, insanın, dünya ve âhirette Allah'ın rıza, rahmet, nimet ve sevabını umması; azap, gazap, lanet ve cezasından uzak olmayı, af ve mağfiretine mazhar olmayı arzu etmesi demektir.

İnsanın ümitvar olabilmesi için kendisine düşen bütün görevleri yapması gerekir. Allah'ın rızası, cennet ve nimetlerini umabilmesi için îmân edip sâlih ameller işlemesi, haramlardan, kötü olan söz, fiil ve davranışlardan uzak durması; günahlarının af ve bağışlanabilmesi için tevbe edip halini ıslah etmesi ve Allah'a yönelmesi gerekir. Çorak, verimsiz, susuz, bakımsız ve işlenmemiş araziden ürün beklemek beyhude olduğu gibi, îmân edip sâlih ameller işlemeden Allah'ın rızası ve cennetini, Allah'a yönelip tevbe etmeden af ve mağfiretini beklemek de beyhudedir. Çünkü Allah, Kur'ân'da îmân edip sâlih amel işleyenlere mükâfat, inkâr edip isyan edenlere ise ceza olduğunu bildirmiştir (Bakara, 2/81-82; Tevbe, 9/67-68, 71-72).

Hiç pişmanlık duymadan, günahlara devam edip Allah'ın mağfiretini, itaat etmeden rızasını ummak, cehennem amelleri işleyip cenneti beklemek, isyan edip itaatkârların sevabını istemek, "recâ" değil gaflet ve hüsrandır. Kur'ân'da, "Allah'a kavuşmayı arzu eden kimse sâlih amel işlesin ve Rabbine yaptığı ibadette hiç kimseyi ortak etmesin" denilmiştir (Kehf, 18/110).

Recânın zıddı Kur'ân'da "yeis" ve "kunut" kavramları ile ifade edilmiştir. Her iki kelime de ümitsizlik anlamındadır. Kur'ân'da Allah'ın rahmet ve mağfiretinden ümit kesilmemesi istenmiştir (Yûsuf, 12/87; Zümer, 39/53). Çünkü Allah'ın rahmeti her şeyi kuşatmıştır (A'râf, 7/156). Allah'ın rahmetinden ancak sapıklar (Hicr, 15/56) Allah'ın âyetlerini ve O'na kavuşmayı inkâr edenler (Ankebût, 29/23) ümit keserler.

İnsanın yaratılışında ümitsizliğe düşme duygusu vardır (Hûd, 11/9; Fussilet, 41/49; İsrâ, 17/83). Bu duygu ancak, îmân ve ibadetle aşılabilir. Allah Kur'ân'da; îmân edip gece gündüz ibadet eden, Allah yolunda çalışan ve âhiret azabından sakınan insanların Allah'ın rahmetini ümit edeceklerini bildirmiştir (Bakara, 2/218; Zümer, 39/9). (İ.K.)