RÂZİK (Rezzâk, Hayrü'r-Râzikîn)

Rızık vermek, nimete teşekkür etmek anlamındaki "r-z-k" kökünden türeyen râzık, rızık veren, bu kelimenin mübalağalı şekli olan rezzâk, çok rızık veren, hayru'r râzikîn ise rızık verenlerin hayırlısı demektir.

Rızık Allah'ın canlı varlıklara, hayatlarını sürdürebilmeleri için kâinatta var ettiği şeylerdir. Bunlar; temiz hava, su ve gıda maddeleridir. Bütün hayvanların, insanların, cinlerin ve diğer canlıların muhtaç olduğu rızıkları var eden Allah'tır. Bir yaratığın rızık elde etmesine vasıta olan, sebep olan insana da râzık denir. Ancak bu mecazi anlamdadır. Gerçek anlamda rızık veren sadece Allah'tır. İlim, şeref, makam gibi manevi nimetler de rızıktır.

Allah'ın bu ismi Kur'ân'da rezzâk şeklinde bir âyette, hayrü'r-razikîn şeklinde beş âyette geçmiştir: "Şüphesiz rızık veren, kuvvet sahibi olan ancak Allah'tır." (Zariyât, 51/58); "Gerçekten Allah, rızık verenlerin en hayırlısıdır." (Hac, 22/58)

Allah'ın rızık verdiği Kur'ân'da daha çok "razaka - yerzükü" fiili ile ifade edilmiştir: "Allah ki sizi yarattı, sonra sizi rızıklandırdı..." (Rûm, 30/40), "Allah'tan başka size gökten ve yerden rızık verecek bir yaratıcı mı var?" (Fâtır, 35/3), "Nice canlı var ki rızkını taşıyamaz, onlara da size de Allah rızık veriyor..." (Ankebût, 29/60), "...Allah dilediğine rızkı genişletiyor ve daraltıyor..." (Ra'd, 13/26), "Allah rızıkta kiminizi kiminizden üstün kılmıştır." (Nahl, 16/71), "Allah dilediğine hesapsız derecede çok rızık verir." (Bakara, 2/212).

İnsanlara rızkı farklı verişi Kur'ân'da şöyle anlatılıyor: "Allah kullarına rızkı bol verseydi, yeryüzünde azarlardı. Fakat (rızkı) dilediği ölçüde indiriyor. O kullarının halini haber alandır, görendir." (Şûrâ, 42/27).

Allah, kullarından verdiği rızık karşılığında kendisine teşekkür etmelerini istiyor: "...Size rızık verdi tâ ki, şükredesiniz." (Enfâl, 8/26), "Allah'ın size verdiği rızıktan helal, hoş olarak yiyin de Alllah'ın nimetine şükredin, eğer, O'na ibadet ediyorsanız." (Nahl, 16/114), "...Rızkı Allah'ın yanında arayın, O'na ibadet edin, O'na şükredin..." (Ankebût, 29/17).

İnsanlar gibi diğer canlılara rızık veren de Allah'tır; "Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki, rızkı Allah'a ait olmasın..." (Hûd, 11/6), "...Allah besleyen, fakat kendisi beslenmeyendir..." (En'âm, 6/14). (İ.K.)