RÂFIZÎ

Sözlükte "reddetmek, kabul etmemek, kumandanını terkeden bir ordu veya askeri birlik" anlamına gelen rafızî, mezhepler tarihinde, yaygın şekliyle Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer'in hilafetlerini kabul etmeyip reddedenler için kullanılan bir kavramdır. Bu yönüyle Şia'ya yakınlığı söz konusudur. Çoğulu revâfızdır. Kendi iddialarına göre râfıza, kötülüğü terk edenler demektir. Buna göre Hz. Muhammed vefat edince Müslümanların bir kısmı İslâm'dan uzaklaşmaya başladılar; sadece Şiîler kötülüğü reddettiler ve Hz. Musa'ya nisbetle Harun ne ise, Hz. Muhammed katında aynı olan Ali'ye bağlandılar. Böylece Şiîler râfıza adını kendileri için bir iftihar vesilesi yaptılar.

Tarihi yönden ise Râfıza akımı ilk kez Hz. Hüseyin'in torunu Zeyd ibn Ali zamanında Kûfe'de ortaya çıkmıştır. Emevîlere karşı bir ayaklanma anında kendisine ilk iki halife hakkındaki kanaatı sorulunca Zeyd; onlar hakkında hayır ve iyilikten başka bir şey bilmediğini ve cedlerinden de farklı bir şey işitmediğini söyleyince O'nu terketmişler ve bunlardan dolayı da onlara râfıza denmiştir. Böylece bu kelime, Zeydiyye tarafından, Zeyd'i terk edenler; ehl-i sünnet tarafından ise ilk iki halifeyi reddedenler anlamında kullanılmıştır. (F.K.)