HACB

Sözlükte "örtmek, engellemek" anlamlarına gelen hacb, klasik fıkıh eserlerinde, bir mirasçının, ölen kimseye kendisinden daha yakın mirasçı bulunması sebebiyle miras hakkından mahrum olmasını ifade etmektedir.

Buna göre mirastan belirli bir pay sahibi olan mirasçıların (ashab-i ferâiz), ölen kimseye kendisinden daha yakın bir hısımının bulunması halinde, ya mirastaki payları azalır, ya da tamamen mirastan mahrum kalır. Mirastaki payının azalmasına hacb-i noksânî, tamamen mirastan mahrum kalmasına da hacb-i hirmânî denir. Ashab-i ferâizin mirastaki hisselerini aldıktan sonra kalanı alan yakın kan hısımları (asabe) ise, ölene kendilerinden daha yakın bir asabenin bulunması halinde, mirastan tamamıyla mahrum kalırlar. Ancak asabe sınıfına giren baba ve babanın babası bundan istisna edilmiştir. Bunlar oğul veya oğlun oğlu ile birlikte bulunduğunda asabelik sıfatlarını kaybederler, ancak ashab-i ferâiz olarak mirastan pay alırlar. Ölenin çocukları, eşi ve anne-babası, onun en yakınları sayıldığından, aralarına daha yakın bir akrabanın girmesi düşünülemez. Bu sebeple de, bu kişiler için hacb-i hirmânî söz konusu değildir; ancak hacb-i noksândan söz edilebilir. (İ.P.)