HABERÎ SIFATLAR

Haberî sıfatlar; Allah'ın eli, yüzü, gözü, gelmesi, inmesi ve yakın olması gibi âyet ve hadislerde geçen sıfatlardır. Kur'an'da Allah'ın eli, yüzü, gözü, arşı istivası, gelmesi, insanlara yakınlığı ve onlarla beraber olmasından söz edilmektir.

"De ki lütuf Allah'ın elindedir. Onu dilediğine verir" (Âl-i İmrân, 3/73),

"Allah'ın eli onlarının elinin üstündedir" (Fetih, 48/10),

"Doğu ve batı (bütün yeryüzü) Allah'ındır. Nereye dönerseniz Allah'ın yüzü işte oradadır" (Bakara, 2/115),

"Ey Nuh! Gözümüzün önünde ve vahyimize göre gemiyi yap" (Hûd, 11/37),

"Ey Musa sevilesin ve gözümün önünde yetiştirilesin diye tarafımdan bir sevgi bırakmıştım" (Tâhâ, 20/39),

"Rabbin ve melekler saf saf geldi" (Fecr, 89/2),

"Rahman arşa istiva etmiştir" (Tâhâ, 20/5),

"Kullarımı beni senden sorarlarsa (bilsinler ki) gerçekten ben onlara çok yakınım" (Bakara, 2/186),

"Nerede olursanız olun O Allah sizinle beraberdir" (Hadîd, 57/4).

Meallerini arz ettiğim âyetlerde Allah'ın eli, yüzü, gözü, arşı istivası, gelmesi, yakın ve beraber olması hangi anlamdadır? Allah yaratıklarından hiç birine benzemez. Dolayısıyla Allah'ın elini, yüzünü, gözünü ve gelmesini insanların eli, yüzü, gözü ve gelmesi gibi düşünemeyiz. Öyle ise bu ayetlerde geçen Allah'ın bu sıfatları ne anlama gelmektedir?

Bir kısım İslâm âlimleri, Kur'ân'da Allah'ın elinden, yüzünden, gözünden ve gelmesinden söz etmektedir. Biz, bunların mahiyetini, nasıl olduklarını bilemeyiz, çünkü Allah bize bildirmemiştir. Biz sadece bu sıfatlarını kabul ederiz. Allah'ın eli, yüzü, gözü gibi sıfatları vardır. Fakat bunlar; bizim elimiz, yüzümüz, gözümüz gibi değildir. Bu sıfatların keyfiyetlerinden, nasıl olduklarından bahsetmeyiz şeklinde görüş beyan etmişlerdir.

Bir kısım İslâm âlimleri ise Allah'ın el, yüz, göz, arşa istiva ve gelmesi gibi niteliklerini yorumlamış ve tevil etmişlerdir. Bu âlimlerin yorumlarına göre, Allah'ın elinden maksat, gücü, kudreti ve nimetidir. Allah'ın yüzünden maksat O'nun zatı ve rızasıdır. Allah'ın gözünden maksat, ilmi, yardımı, himayesi, gözetimi ve denetimidir. Allah'ın gelmesinden maksat emrinin gelmesidir. Allah'ın arşı istivasından maksat; arşı istila etmesi ve arşa hâkim olmasıdır. Allah'ın inmesinde masat, nimet ve rahmetinin inmesidir. Allah'ın yakın olmasından maksat, af, merhamet ve yardımının yakın olmasıdır. Allah'ın beraber olmasından maksat, O'nun kullarının her halini görmesi, bilmesi, murakabesi, ve onlara yardım etmesidir. (İ.K.)