FÂİTE

Sözlükte "kaçmış" anlamına gelen fâite, bir fıkıh terimi olarak vaktinde kılınamayan namazı ifade etmektedir. Çoğulu fevâittir. Vaktinde kılınamayan namazları ifade etmek için kaçmış manasındaki fâite kelimesinin kullanılması, bir Müslüman'ın namazı kasten terk edemeyeceğini, ancak elde olmayan nedenlerle namazın kaçabileceğini hissettirmektedir.

Namazı bilerek, özürsüz olarak vaktinden sonraya bırakmak büyük günahtır. Namaz, vakti çıktıktan sonra kaza edilmekle yerine getirilmiş olur. Ancak vaktinden sonraya bırakıldığı için tövbe edilmesi gerekir.

Meşru bir mazeret sebebiyle namazın kazaya kalması günah olmaz. Hz. Peygamber hadislerinde uyuyakalma ve unutma mazeret olarak kabul edilmiştir (Buharî, Mevâkit, 37; Müslim, Mesacid, 314-316). Bunun dışında düşman korkusu, ebenin doğum yapacak kadının başından ayrılması halinde çocuğun veya annesinin; cerrahın ameliyathaneden ayrılması halinde hastanın zarar göreceğinden korkulması meşru birer mazerettir. Nitekim Hz. Peygamber, Hendek savaşında namazlarını tehir etmiştir (Buhârî, Mevâkit, 36, 38). Hayız ve nifas hallerinde kadınlardan namaz borcu düşer; kılınmayan namazlar kaza edilmez.

Beş vakit namazın farzları ile vitir namazı kaza edilir. Vakit çıktıktan sonra sünnetler kaza edilmez. Ancak vaktinde kılınmayan sabah namazı, zevalden önceye kadar sünnetleri ile birlikte kaza edilir. Kaza namazı kılmak için belirli vakit yoktur; üç kerahet vakti dışında gece ve gündüz her zaman kılınabilir. (İ.P.)